Cụ thể, ngày 26/8/2025, Cục Quản lý Đại dương và khí quyển (NOAA), Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã gửi công thư tới Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông báo từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ thú biển (MMPA) của Hoa kỳ. Theo đó các loài hải sản khai thác theo các nghề cá này sẽ bị dừng nhập khẩu vào Hoa Kỳ kể từ ngày 01/01/2026, trong đó có nhiều loài hải sản XK chủ lực của Việt Nam sang Mỹ như cá ngừ, cá kiếm, cá mú, cá thu, cá đối, ghẹ, mực, cá nục….
Trong thời gian qua, Việt Nam đã nỗ lực bổ sung tài liệu, cập nhật các quy định, và các hoạt động vận động ngoại giao… đã được triển khai tích cực, tuy nhiên thông báo mới đây của NOAA từ chối tương đương đối với 12 nghề khai thác của Việt Nam đang tạo ra cú sốc, tác động lớn đối với ngành hải sản khai thác, sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh của hàng trăm DN ngành hải sản và mục tiêu tăng trưởng của ngành thủy sản. Sự việc này thúc đẩy cần phải các biện pháp phối hợp khẩn cấp trước mắt và dài hạn từ Chính phủ và các Bộ ngành liên quan, hỗ trợ và đồng hành cùng với ngành hải sản khai thác khắc phục, tháo gỡ và khơi thông thị trường Mỹ cho sản phẩm hải sản khai thác, để hạn chế tối thiểu tác động hoặc tránh nguy cơ bị dừng XK từ 1/1/2026.
Theo đánh giá, việc từ chối tương đương đối với 12 nghề cá của Việt Nam chắc chắn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến ngành thủy sản Việt Nam với các tác động trực tiếp và gián tiếp như sau:
- Tác động trực tiếp: Sụt giảm mạnh kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Mỹ (cá ngừ riêng năm 2024 sang Mỹ đạt 387 triệu USD); Ảnh hưởng đến sinh kế hàng trăm nghìn ngư dân và công nhân chế biến.
- Tác động gián tiếp: Giảm nguồn nguyên liệu hợp lệ (vì nhiều nước cung cấp cho Việt Nam như Indonesia, Philippines, Hàn Quốc, Đài Loan… cũng bị từ chối tương đương); Suy giảm uy tín và khả năng cạnh tranh của hải sản Việt Nam trên thị trường quốc tế; Tạo tâm lý bất ổn cho doanh nghiệp do quy định còn nhiều điểm chưa rõ ràng.
Kiến nghị của VASEP:
- Ngắn hạn:
ဣ+ Báo cáo Thủ tướng, thuê tư vấn Mỹ (luật sư, cựu cán bộ NOAA) để hỗ trợ kỹ thuật và vận động.
+ Thành lập tổ công tác liên ngành rà soát hồ sơ nghề cá.
+ Làm việc với NOAA để làm rõ thủ tục, quy định, cơ chế chuyển tiếp.
+ Hoàn thiện chính sách quản lý nghề cá, đặc biệt về giám sát và báo cáo đánh bắt ngẫu nhiên thú biển.
- Dài hạn:
+ Hợp tác quốc tế, tranh thủ hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ và tổ chức quốc tế.
+ Nâng cấp hệ thốꦉng quan trắc, thiết bị giảm thiểu đánh bắt ngẫu nhiên.
+ Đào tạo, tuyên truyền cho ngư dân.
+ Với Bộ Ngoại giao và Bộ Công Thương: Vận động qua kênh ngoại giao, hiệp hội, nhà nhập khẩu Mỹ; Đề nghị cơ chế chuyển tiếp/giảm nhẹ; Hỗ trợ DN tìm thị trường thay thế và đa dạng hóa nguồn cung